فاصله بین دندان ها یا دیاستما (Diastema) به شکاف یا فضای باز بین دندان‌ها گفته می‌شود. فاصله بین دندانها، می تواند در هر جای دهان شکل بگیرد، اما گاهی اوقات بین دو دندان جلو در فک فوقانی قابل مشاهده هستند. شما ممکن است در طول سالها از دندانهایتان به خوبی مراقبت کرده باشید، اما با وجود معضلی مثل فاصله بین دندان ها، نمیتوانید انتظار داشته باشید که دندان ها عملکرد خوب خود را همچنان داشته باشند.

گاهی اوقات فاصله بین دندان های جلو کم است و زیاد مشخص نیست، در حالی که برخی از دندان ها ممکن است فاصله زیادی با هم داشته باشند و فضای خالی بین آن ها به راحتی قابل مشاهده باشد. درادامه شما را با علت فاصله افتادن بین دندانها در بزرگسالی و کودکی آشنا می کنیم و به بررسی روش های درمان آن می‌پردازیم.

به طور کلی، تمیزی دندان ها و به خوبی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، تضمینی برای بهبود عملکرد آن ها نیست. برای اینکه در کنار درخشندگی لبخند خود عملکرد گفتاری و جویدنی خوبی داشته باشید لازم است که تمام مشکلات تراز دندان ها شامل فاصله بین دندانها را اصلاح و درمان کنید.

علت فاصله افتادن بین دندان ها در بزرگسالی و کودکی

شکاف یا فاصله بین دندان ها در اصطلاح دندانپزشکی به دیاستما مشهور است. دیاستما یا همین فاصله بین دندانها، معمولا بین دو دندان جلویی در فک فوقانی دیده میشود. اما این فاصه تنها در بین این دو دندان وجود ندارد و اساسا بین هر دو دندان در هر بخشی از دندان ها ممکن است چنین چیزی ببینیم.

دیاستما معمولا در میان کودکان شایع است اما بزرگسالان نیز میتوانند چنین چیزی داشته باشند. علت فاصله بین دندانها، می‌تواند به دلایل مختلفی باشد که در ادامه با برخی از مهمترین علل آن آشنا خواهید شد:

فاصله بین دندانها به دلیل کوچک بودن آنها

به طور کلی زمانی که دندان های یک شخص از حالت عادی کوچکتر هستند به طور قطع بین دندان ها فاصله خواهد افتاد. در صورت کوچک بودن دندن های فوقانی، شاهد فاصله بین دندانهای جلو هستید. اندازه دندان ها توسط عواملی مثل ژنتیک مشخص میشود؛ بنابراین دیاستما میتواند یک وضعیت ژنتیکی و خانوادگی باشد.

عدم تناسب سایز استخوان فک و دندان

در بعضی از افراد، علت فاصله بین دندان ها، عدم تناسب بین اندازه دندانها و سایز استخوان فک است. اگر بین اندازه استخوان فک و اندازه دندانها ناسازگاری و ناهماهنگی وجود داشته باشد (مثلا یکی از آنها خیلی کوچک یا خیلی بزرگ باشد)، در این صورت فاصله و شکاف بین دندانها یا شلوغی دندان ها را تجربه خواهید کرد.

(نکته: به طور معمول یک تناسب منطقی بین اندازه دندان ها و فک وجود دارد)

کشیدن دندان، باعث ایجاد فاصله بین دندان

گاهی اوقات ممکن است یکی از دندان ها کشیده شود یا به طور کلی بمیرد. در این صورت یک جای خالی در روی لثه ایجاد میشود. ما کاری به این جای خالی نداریم زیرا میتوانیم با روش های مختلفی مثل ایمپلنت دندان، بریج و یا پروتز دندان آن را پر کنیم. اما اگر این جای خالی پر نشود، دندان های مجاور به سمت این جای خالی حرکت میکنند. بنابراین بین  سایر دندان ها فاصله می افتد.

لبیال فرنوم، علت فاصله بین دندانهای جلو

لبیال فرنوم همان بخشی از دهان است که لثه های فک بالایی در بخش جلو را به بخش داخلی لب بالایی متصل میکند. این فرنوم یک زائده کوچکی است که اگر لب خود را بالا بدهید به راحتی قابل مشاهده است. زمانی که این زائده بزرگ شود میتواند بین دو دندان جلویی قرار گرفته و باعث ایجاد فاصله زیاد بین دندان های جلویی شود.

زمانی که این بافت به حالت نرمال بازمیگردد، فضای بین دندان ها خالی میشود. این مشکل با کمک عمل جراحی و ارتودنسی دندان قابل حل است.

عادات بد، علت فاصله افتادن بین دندانهای کودکان

برخی از عادت های بد کودکی نیز، ممکن است باعث ایجاد فاصله بین دندان ها شود. عادات بد کودکی مانند مکیدن انگشت شست می تواند دندانهای جلو را بیشتر به سمت خارج هل دهد و باعث ایجاد فاصله بین دندان ها یا دیاستما شود. علاوه بر مکیدن انگشت شست، مکیدن بیش از حد پستانک ها نیز میتواند چنین نتیجه ای به دنبال داشته باشد و باعث فاصله افتادن بین دندانها در کودکی شود.

ریفلاکس بلع

در كودكان بزرگتر و بزرگسالان، دیاستما می تواند ناشی از رفلكس‌های نادرست بلع باشد. ریفلاکس بلع، به بلعیدن غذا و هدایت کردن آن به سمت گلو و مری گفته میشود. زمانی که شما یک لقمه را جویده و میخواهید آن را ببلعید، نوک زبان به سمت سقف دهان حرکت کرده و به آن میچسپد. در این حالت لقمه بلعیده میشود.

اما در برخی افراد (بیشتر کودکان) نوک زبان به جای حرکت به سمت کام دهان، به سمت دندان های جلو فشار وارد میکند. به مرور زمان این فشار وارد کردن ها علت فاصله افتادن بین دندان های جلو میشود.

دیاستما بر اثر عفونت و بیماری

دیاستما همچنین می تواند ناشی از پریودنتیت و بیماری لثه باشد. در این بیماری، لثه دچار التهاب و عفونت میشود و اگر پریودنتیت درمان نشود میتواند به بافت دندان ها و همچین لثه آسیب وارد کند. عفونت لثه و در نهایت بروز بیماری لثه میتواند بسیار خطرناک باشد و به هیچ عنوان نباید به آن بی توجهی شود.

بیماری لثه باعث ضعیف شدن و یا تحلیل رفتن استخوان فک میشود و می تواند به لق شدن و سپس افتادن دندان منجر شود. به همین دلیل آسیب وارد شدن به لثه و استخوان نیز میتواند علت فاصله افتادن بین دندانها باشد. علائم بیماری لثه شامل قرمز و متورم شدن لثه، شل شدن دندان ها، خونریزی از لثه و عقب نشینی آن است.

اهمیت درمان و بستن فاصله بین دندان ها

همانطور که خواندید، دلایل مختلفی برای ایجاد شکاف و فاصله بین دندان های شما وجود دارد. حتی اگر این شکاف شما را از منظر زیبایی شناسی آزار ندهد، مهم است که در صورت ابتلا به بیماری لثه، حتما به یک دندانپزشک یا کلینیک دندانپزشکی خوب مراجعه کنید.

مشکل فاصله بین دندانها تنها مربوط به مسائل زیبایی شناختی نمیشود و بلع و جویدن را نیز با مشکل مواجه میکند. کسانی که از موضوع رنج میبرند معمولا نمیتوانند به درستی غذا بجوند و اگر غذا در فاصله بین دو دندان گیر کند معمولا کمی درد را نیز تجربه میکنند. به همین دلیل برای زیبایی و حفظ عملکرد، بهتر است که فاصله بین دندان ها بسته شود.

روش های از بین بردن فاصله بین دندان ها

بسته به نوع، میزان و علت فاصله ایجاد شده بین دندان ها، درمان این مشکل می‌تواند ضروری باشد و یا نیازی به درمان وجود نداشته باشد؛ در بسیاری از افراد دیاستما تنها یک مشکل و دغدغه زیبایی تلقی می‌شود و نشان دهنده مشکل خاصی مثل عفونت لثه ها نیست.

اما اگر نیاز به بسته شدن این گپ باشد، برای درمان فاصله بین دندانها، راه حل های دندانپزشکی مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

از بین بردن فاصله بین دندان ها بدون ارتودنسی و با باندینگ دندان

باندینگ دندان آسانترین، سریعترین و اقتصادی ترین راه برای رفع فاصله بین دندان های شما است. لمینت ها یا استفاده از باندینگ دندان روشی ساده است که به بستن فاصله و دیاستما کمک کند. در این روش ها از کامپوزیت هایی برای اتصال به دندان ها استفاده می شود که می تواند فاصله بین دندان ها را پر کرده یا روی دندان ها قرار بگیرد تا ظاهر لبخند شما بهبود یابد.

مواد مورد استفاده برای باندینگ بسیار طبیعی به نظر می رسند و به شیوه ای خاص به کمک نوعی نور، آماده چسپاندن به دندان میشوند. این روش همچنین برای پوشاندن تغییر رنگ دائمی دندان و یا ترک خوردن مینای دندان بسیار مفید است.

فواید باندینگ دندان

باندینگ دندان برخلاف ونیرها و روکش های دندانی که باید در چند جلسه به دندان بچسپند، تنها در طول یک جلسه به دندان متصل میشوند و فاصله را به راحتی میبندند. باز هم برخلاف ونیر دندان، برای باندیگ دندان هیچ نیازی به تراشیدن مینای دندان نداریم. بنابراین از این لحاظ این کار، قابل برگشت است وهر موقع بخواهم، میتوانیم مواد متصل شده به دندان را برداریم.

معایب باندینگ دندان

اگرچه باندینگ دندان یکی از ارزان ترین و ساده ترین گزینه های بستن فضای بین دندان ها است، مواد متصل شده کمی بیشتر مستعد رنگ و لکه پذیری هستند. این روش همچنین به اندازه سایر روشهای ترمیم دندان مانند ونیر دندان قوی نیست، زیرا مواد متصل شونده بعد از گذشت چندین سال مستعد ترک برداشتن  و شکستن هستند. با این وجود، مراقبت و نگهداری مناسب از مواد باندینگ دندان میتواند تا مدت زمان زیادی از بروز مشکل برایش پیشگیری کند.

از بین بردن فاصله بین دندان ها بدون ارتودنسی و  با ونیرها و روکش دندان

ونیر های پرسلن، یکی دیگر از روشهای زیبایی و ترمیم دندان است که می تواند شکاف و فاصله بین دندانهای جلوی شما را برطرف کند. ونیر دندان معمولا کمی بیشتر از باندیگ، دندان ها را پشتبانی میکنند. اما خوشبختانه ونیرها روشی نسبتاً ساده هستند و نتایج آن ها تا سالیان طولانی همچنان پابرجا خواهد بود.

ونیر دندان یا همان روکش دندان یک قطعه بسیار ظریف از جنس پرسلن است و برای اینکه دقیقا همرنگ دندان های شما و متناسب با آن ها باشد، در یک لابراتورا ساخته میشود. این روکش ها به قسمت جلوی دندان شما میچسپند و دقیقا در نقش یک روکش و ماسک برای دندان شما عمل میکنند. بنابراین با وجود چنین ماسکی دیگر فاصله بازی بین دندان ها دیده نمیشود.

ونیرها عالی به نظر می رسند و دائمی هستند، اما بیماران باید بدانند روند آماده سازی و نصب آن ها به دلیل تراش دادن مینای دندان، دیگر غیرقابل برگشت است و شما باید تا آخر زندگی روی دندانی که ونیر گذاشته اید، همیشه همین روکش را حفظ کنید. روکش دندان می تواند ظاهر دندان ها را فوق العاده طبیعی و جذاب کنند، اما بسته به علت ایجاد شکاف و فاصله بین دندان هایتان، ممکن است نیاز به ارتودنسی باشد.

از بین بردن فاصله بین دندان ها با ارتودنسی دندان

استفاده از بریس ارتودنسی یک روش متداول و معمول برای درمان و اصلاح دیاستما است. برای موارد شدیدتر دیاستما یا فاصله بین دندانها، باید به یک متخصص ارتودنسی خوب مراجعه کنید. اما باید به این نکته توجه کنید که اصلاح شکاف بین دندانهای جلوی شما آنقدرها هم کار ساده ای نیست.

حرکت دادن دو دندان جلو باعث ایجاد شکاف بین دندان های دیگر خواهد شد. به همین دلیل، برای بستن همان شکاف جلو ممکن است نیاز باشد تمام دندان ها را بریس بست و آن ها را ارتودنسی کرد.

اما نگران نباشید ، اگر شما چندان تمایلی به داشتن بریس ارتودنسی ندارید روش های ارتودنسی دیگر برای بستن فاصله بین دندان های جلوی شما وجود دارد. ما میتوانیم از ارتودنسی متحرک یا ارتودنسی نامرئی مثل اینویزیلاین  یا قالب های ارتودنسی استفاده کنیم که نه تنها دیده نمیشوند بلکه به راحتی شکاف موجود را میبندند.

تنها نکته منفی که در خصوص ارتودنسی وجود دارد، این است که به نسبت روکش دندان و یا باندینگ دندان، ارتودنسی کمی طولانی است و زمان میبرد تا به صورت اصولی فضای خالی بین دندان های شما را ببندد.

از دیگر روش های درمان دندان فاصله دار

در بالا روش های مختلف از بین بردن فاصله بین دندان را شرح دادیم، اما اگر مشکل از لثه های شما است، مثلا بافت لثه های فوقانی و جلویی شما بیش از حد رشد کرده باشد و باعث به وجود آمدن گپ بین دندان های جلویی شما شده باشد، دندانپزشک با از بین بردن بافت اضافی به ترمیم دیاستما کمک خواهد کرد.

اگر یکی از دندان های خود را از دست داده اید میتوانید از یک بریج دندانپزشکی استفاده کنید تا فضاهای خالی بین دندان ها را پر کنید.

اگر دندانپزشک تشخیص دهد علت اصلی ایجاد گپ بین دندان ها و یا لق شدن آنها عفونت لثه ها است، شما باید قبل از اینکه به فکر بستن گپ باشید به درمان عفونت لثه ها بپردازید.

پیشگیری از دیاستما

برخی از  انواع دیاستما قابل پیشگیری نیستند. اما روش هایی برای کاهش خطر ایجاد آن وجود دارد. برای مثال شما میتوانید برای جلوگیری از بروز این وضعیت اقدامات زیر را انجام دهید:

• به کودکان خود در جلوگیری از مکیدن انگشت کمک کنید
• شیوه های صحیح بلعیدن مواد غذایی را یاد بگیرید و به کودکان خود آموزش دهید
• به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کنید
• به طور مرتب مسواک بزنید
• سالانه دست کم یکبار به متخصص دندانپزشکی مراجعه کنید.

آیا نخ دندان باعث فاصله بین دندانها می شود؟

این سوال که آیا نخ دندان باعث فاصله بین دندانها می‌شود، یک باور غلط است، نخ دندان به هیچ عنوان قادر به ایجاد فاصله بین دندانها نیست، بلکه استفاده از آن، به خصوص برای افرادی که هیچ فاصله ای بین دندانهایشان نیست بسیار مفید است.

استفاده از نخ دندان، از بیماری های لثوی و در نتیجه لق شدن دندانها جلوگیری می‌کند. البته بهتر است که به درستی از آن استفاده شود تا باعث آسیب رساندن و ضخم کردن لثه ها نشود.