آنچه در مورد ورزش و پای دیابتی و مراقبت از زخم پا در بیماران دیابتی باید بدانیم
در نوروپاتی دیابتی اعصاب به دلیل افزایش طولانی مدت قند خون از بین می‌رود، معمولا این عارضه با نشانه‌های بی حسی در پاها، گزگز، مورمور شدن در پاها و دست ها همراه است اما می‌تواند روی سیستم گوارش و رگ‌های خونی نیز تاثیر بگذارد.
مطالعات اخیر نشان داده که ورزش یکی از راه‌های کنترل دیابت است به همین دلیل توصیه می‌شود افراد دیابتی ورزش را جزء برنامه‌های روزانه خودت قراردهند. توصیه می‌شود هر فرد دیابتی روزانه نیم تا یک ساعت پیاده روی کند. ورزش منظم و عدم مصرف سیگار و مواد مخدر کمک موثری در پیشگیری از بروز عوارض دیابت می‌کند.
یکی از فواید کلیدی انجام ورزش بهبود گردش خون است. افزایش گردش خون موجب افزایش جریان اکسیژن و به دنبال آن تقویت بافت عصبی می‌شود. افراد مبتلا به نوروپاتی تحت نظر پزشک می‌توانند به ورزش بپردازند. ورزش‌های آتروفی عضلانی در این افراد جلوگیری می‌کند. همچنین سبب کنترل وزن، کنترل بهتر قند و چربی، کاهش نیاز به دارو ها، انسولین، و کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
به منظور افزایش جریان خون پاهایتان تمرینات زیر را انجام دهید.
هر روز 3-2 نوبت هر بار 10 بار ورزش‌های زیر را انجام دهید.
ورزش ها را به نوبت برای هر دو پا انجام دهید.
ابتدا روی صندلی بنشینید(به پشت صندلی تکیه ندهید
- جمع کردن و باز کردن انگشتان پا
الف) انگشتان هر دو پا را جمع کنید و دوباره به حالت اول برگردانید.
- بلند کردن پنجه و پاشنه پا
الف)پنجه(جلوی پا) را بلند کنید طوری که پاشنه پا را بلند کنید.
- چرخش پنجه با به طرفین
الف)پنجه(جلوی پا) را بلند کنید.
ب) پا را از مچ به طرف بیرون بچرخانید و روی زمیـن بگذاریـد دوبـاره پا را به حالـت اول برگردانیـد.
ج) پنجه(جلوی پا) را بلند کنید و از وسط به طرف داخل بچرخانید و روی زمین بگذارید. - چرخش پاشنه پا به طرفین
الف)پاشنه را بلند کنید.
ب) پاشنه پا را به طرف بیرون بچرخانید و روی زمین بگذارید
ج) پاشنه را بلند کنید و از وسط به طرف داخل بچرخانید و روی زمین بگذارید. - کشش پنجه
الف) پاها را از زانو بلند کنید (ران و ساق پا در امتداد هم قرار بگیرند
ب) پنجه پا را سوی خود و بعد به سمت مقابل بکشید و سپس دوباره پا را به حالت اول برگردانید. - چرخاندن مچ پا در حالی که پا ار دراز کرده اید.
الف) پا را دراز کرده، بالا نگه دارید.
ب) مچ پا را در مسیر عقربه‌های ساعت بچرخانید.
ج) مچ پا را در مسیر بر عکس عقربه‌های ساعت بچرخانید.
- حرکت انگشتان و پنجه پا
الف) روزنامه ای را روی زمین پهن کنید.
ب) باپاهای برهنه روزنامه را مچاله کنید تا گلوله شود.
ج) گلوله را باز کنید تا به حالت اول برگردد.
د) با پاها خود روزنامه را پاره کنید.
- وسیله استوانه ای یا مدور: یک وسیله استوانه ای یا مدور (وردنه، بطری آب یا نوشابه) در زیر کف پا قرار دهید. با حرکت آن به عقب و جلو گردش خون را در پاهایتان افزایش دهید.
- کمک fh انگشتانتان
سعی کنید با کمک انگشتانتان اجسام ریز و بی خطر را جابجا کنید.
- روی زمین بنشینید
روی زمین بنشینید و پاهایتان را به دیوار مماس کنید. یک بالش بین کف پا و دیوار قرار دهید با پنجه، انگشتان و پاشنه به بالش فشار آورید.
- با استفاده از بالش
مانند تصویر زیر بالش را بین پاهایتان قرار دهید و با کناره مچ پا و انگشتانتـان به آن فشار وارد آورید.
- با استفاده از حوله
یک حوله لوله شده را از دو انتها بگیرید و قسمت وسط آن را در کف پا قرار دهید و سپس در حالی که زانوهایتان را کاملا صاف کرده اید دو انتهای حوله را با دستانتان به مدت 15 الی 20 ثانیه به سمت خود بکشید و این کار را 4 بار در روز تکرار کنید.
- املاء نویسی
با انگشتان پای خود املاء کلمه ای را بنویسید.
- با استفاده از حلقه لاستیکی
یک حلقه لاستیکی ضخیم را اظراف انگشت بزرگ هر دو پا قرار داده و سعی کنید آن ها را از هم دور کنید.
- با استفاده از حلقه لاستیکی
یک حلقه لاستیکی را در اطراف انگشتان پا قرار داده سعی کنید انگشتانتان را از هم دور کنید.
- خم نمودن زانو :به پشت روی زمین دراز بکشید و زانو ها رو خم کرده. به طوری که کف پاها روی زمین قرار گیرد. یک پا صاف و به اندازه ی 30 درجه بالا آوردید. 5 ثانیه بالا نگه دارید و پایین آورید. تمرین را برای پای دیگر تکرار کنید این تمرین را برای دو پا مجموعاً 10 بار انجام دهید.
- حرکت پا به صورت جلو و عقب
در حالت نشسته و یا وقتی دراز کشیده اید پاهایتان را به جلو دراز کنید. مچ پا را به صورت جلو و عقب، داخل و خارج و به صورت چرخشی در آورید. فقط مچ پا را حرکت دهید و پاها ثابت باشد. در هر جهت پا را بکشید. تمرین را برای هر دو پا مجموعا 10 بار انجام دهید.
بیماران گرامی به منظور پیشگیری از بروز یا تسریع در بهبود زخم پا به نکات زیر توجه فرمایید.
- همیشه قند خونتان را به خوبی کنترل کنید.
- تغذیه سالم داشته باشید در صورت داشتن اضافه وزن به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
- سیگار را ترک کنید، چرا که مصرف سیگار باعث تنگی عروق و کندی روند بهبود زخم می‌شود.
- داروهایتان را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- روزانه در ساعت معین و به طور مستمر ورزش کنید. ورزش باعث به جریان افتادن خون در پاهای تسریع روند بهبود زخم می‌شود.
- هرگز پا برهنه راه نروید حتی در خانه پایتان را روزانه بررسی کنید و برای دیدن کف پا از آینه استفاده کنید.
- جوراب‌های خود را روزانه تعویض کنید. در هر بار تعویض جوراب نرم و تمیز بپوشید از پوشیدن بیش از یک جفت جوراب اجتناب کنید، این کار می‌تواند باعث ایجاد تاول در پای شما شود.
- قبل از پوشیدن کفش داخل آن را از نظر جسم خارجی بررسی کنید و هر 4 تا 6 ساعت، برای استراحت پاها، کفش‌هایتان را در بیاورید.
- حرارتی مثل بخاری فاصله بگیرید (این حس سرما ناشی از عوارض دیابت است نه ناشی از سرمای هوا)
- هر روز پاهای خود را با آب ولرم شسته و سپس پاها و به خصوص، لای انگشتانتان را با یک حوله و یا پارچه تمیز و آرامی‌خشک کنید.
هنگام نشستن به مدت طولانی روی صندلی یا در حال دراز کش از قرار دادن ساق پاها روی همدیگر اجتناب کنید، زیرا این عمل موجب ایجاد فشار روی عروق خونی و اعصاب پاها شده و منجر به اختلال جریان خون در اندام‌ها می‌شود.- موقع نشستن پاها را بالا نگه دارید. گذاشتن زیرپایی در زیر پاهایتان می‌تواند کمک کننده باشد.
- برای بررسی فشار‌های وارده بر کف پاهایتان به پزشک مراجعه کنید.
- جهت خریدن کفش نو هنگام عصر اقدام کنید. هنگام خرید کفش مدلی را انتخاب کنید که علاوه بر اندازه متناسب (نه تنگ نه گشاد) از جنس چرم باشد. از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و پنجه باریک به منظور جلوگیری از زخم پا خودداری کندی.
- پاهایتان را هر روز معاینه و مشاهده کنید. در صورت داشتن هر گونه وضعیت غیر طبیعی و زخم پا مانند موارد زیر به پزشک مراجعه کنید.
کاهش حس پاها، رفتن جسم خارجی در پا مانند سوزن، شیشه، میخ، سوختگی، تاول، ضربه، ترک پاشنه و ضایعات بین انگشتان، وجود ترشح و بوی بد،زخم پا، کبودی، لکه‌های قرمز رنگ و تیره رنگ، تغییر درجه حرارت گرمی یا سردی، پینه، قرمزی، و خونریزی زیر پا.
- میخچه و پینه‌ها را دستگاری نکنید و از بکار بردن تیغ‌های خودتراش، چسب میخچه و محلول‌های ضد میخچه و پینه بر‌ها و هرگونه داروهای خانگی خودداری کنید. در مورد پنبه‌ها و میخچه‌هایتان با پزشک یا متخصص مراقبت از پا مشورت کنید.
- برای پیشگیری از فرو رفتن ناخن در گوشت، ناخن‌ها را در امتداد یک خط صاف کوتاه کنید و از کوتاه کردن ناخن‌ها در دو گوشه ناخن پرهیز کنید. در صورت اختلال بینایی از دیگران کمک بگیرید.
- اگر ناخن‌هایتان خیلی صخیم هستند یا رنگشان زرد یا سیاه شده درباره نوع درمان با پزشک پرستار مشورت کنید.
- در صورت وجود هر گونه تغییر شکل پا یا بد فرمی‌در انگشتان پا از کفش‌های مخصوص که توسط متخصص برای شما تجویز می‌شود استفاده کنید.
به خاطر داشته باشید که بیشترین قطع عضو‌ها با یک زخم ساده شروع می‌شود.
