سالانه هزاران مورد ابتلا به سرطان در ایران و میلیون ها مورد در جهان رخ می دهد که در صورت تشخیص به موقع و زود هنگام، تومور در مراحل اولیه و محدود بوده، در نتیجه درمان آن آسان تر و امکان کنترل و بهبود کامل آن بسیار زیاد است.
در حال حاضر به طور کلی تعداد افرادی که در اثر سرطان جان خود را از دست می دهند، نسبت به سه دهه پیش کاهش یافته و مهمترین دلیل بهبود در بقای بیماران، علاوه بر درمان های مؤثرتری که یافته شده، افزایش آگاهی مردم و ارتقای روش های تشخیص زودهنگام است.
حتی برای کسانی که بقای کلی سرطان در آنها ضعیف است، شانس زنده ماندن در زمان تشخیص زودتر، بیشتر است.
اجزای اصلی در برنامه تشخیص زودرس سرطان را می توان آموزش و ترویج تشخیص زودرس و انجام غربالگری دانست.
در تشخیص زودهنگام باید علائم هشداردهنده سرطان را بدانیم تا اگر این علائم را در خود پیدا کردیم، به سرعت به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنیم.
از طرف دیگر، مراکز خدمات جامع سلامت نیز باید آمادگی شناسایی این علائم و جدا کردن موارد مهم، از غیرمهم را داشته باشند تا در مرحله بعدی موارد مهم را برای اقدامات تشخیصی کامل تر به مراکز بالاتر و مجهزتر معرفی کنند.
بسیاری از سرطان ها تنها با معاینه پزشکی و آزمایش های تکمیلی تشخیص داده می شود که از جمله آنها سرطان های سینه، دهانه رحم و روده بزرگ است.
غربالگری به عنوان بخشی از برنامه تشخیص زودهنگام سرطان، به معنی شناسایی بیماری احتمالی ناشناخته و استفاده از معاینه و آزمایش های ساده در فردی است که هنوز علائم ندارد.
لازم است هم افراد و هم ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی به اهمیت تشخیص زودهنگام و انجام فعالیت های غربالگری سرطان پایبند باشند که منجر به بهبود نتیجه و کاهش اتلاف منابع می شود.
سازمان جهانی بهداشت، روش های غربالگری برای سرطان های سینه، روده بزرگ و دهانه رحم را پیشنهاد داده است.
چه علائمی ما را باید به فکر بررسی بیشتر بیاندازد؟
اغلب در مراحل اولیه سرطان علائمی وجود دارد که توجه به آنها به ویژه در افرادی که سابقه فردی یا خانوادگی سرطان دارند، به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می کند. آشنایی با این علائم و مراجعه به موقع به پزشک اقدامی مهم و کلیدی است.
بی شک، وجود این علائم به معنی تشخیص قطعی بدخیمی نیست و در اغلب موارد به دنبال یک بیماری خوش خیم ایجاد شده و به زودی برطرف می شود، اما تشخیص این نکته با پزشک است.
توجه به این نکات به معنی محافظت قطعی افراد در مقابل ابتلا به تمامی سرطان های شناخته شده نیست، اما احتمال پیشگیری از سرطان های شایع بسیار بوده و در انجام به موقع و موفق درمان مفید است، چرا که سرطان در بسیاری از موارد در مراحل اولیه قابل درمان است.
بنابراین «هیچگاه از ترس احتمال تشخیص سرطان، از مراجعه به پزشک خودداری نکنید».
علامت های هشدار دهنده در مورد ابتلا به سرطان:
- ابتلای به سرطان در اقوام درجه یک
- تغییر در خال های پوستی
- زخم های بدون بهبودی در طی دو هفته
- توده در هر جای بدن
- سرفه یا گرفتگی صدای طولانی
- اختلال بلع یا سوء هاضمه طولانی
- استفراغ یا سرفه خونی
- اسهال طولانی یا بروز یبوست جدید
- خونریزی غیر طبیعی در ادرار، مدفوع، واژن، نوک سینه
- بی اشتهایی یا کاهش وزن بی دلیل
نشانه های بالا مربوط به همه سرطان های شایع شامل سرطان پوست، سینه، تیروئید، روده بزرگ، معده، مری، ریه، حنجره، تخمدان، مثانه و خون است، اما برخی سرطان ها از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت نیاز به توجه بیشتری دارد که شامل سرطان سینه، دهانه رحم و روده بزرگ می شود.
